سیدبن طاووس در خصوص این روز می‌نویسد: «در بعضی از کتاب‌های دانشمندان غیر عرب دیده‌ام  زیارت امام رضا (ع) در روز ۲۳ ذی‌القعده، از نزدیک یا دور، به وسیله یکی از زیارات معروف یا آنچه شبیه زیارت است، مستحب است». تأکید بر زیارت در این روز سبب شد به منظور بررسی آثار و برکاتی که با زیارت حضرت(ع) نصیب زائران می‌شود با حجت‌الاسلام میثم علی‌پناه، واعظ و سخنران مذهبی گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید.

حجت‌الاسلام علی‌پناه با بیان اینکه ماه ذی‌القعده اساساً ماه امام رضا(ع) است، اظهار می‌کند: این ماه با ولادت اخت الرضا(ع) آغاز شده و با شهادت ابن‌الرضا(ع) به پایان می‌رسد، ولادت باسعادت حضرت علی‌بن موسی الرضا(ع) هم در این ماه واقع شده و بیست و سوم ذی‌القعده نیز چنان‌که مرحوم شیخ عباس قمی در «مفاتیح الجنان» آورده، روز زیارت مخصوص حضرت ثامن‌الحجج(ع) و به روایتی سالروز شهادت ایشان است. برای همین ذی‌القعده با نام امام رضا(ع) عجین شده است.

واعظ هیئت‌های مذهبی ادامه می‌دهد: زیارت امام رضا(ع) نشانه و ملاک درست  شیعه و درست بودن عقاید شیعه و افضل بر همه زیارات است، حتی از زیارت کربلا هم افضل‌ است! چون ممکن است افراد بسیاری به زیارت نجف و کربلا بروند اما تنها کسانی به زیارت امام رضا(ع) می‌روند که ایشان را به عنوان هشتمین امام شیعیان قبول دارند و هر کس امامت آن حضرت(ع) را بپذیرد تا امامت حضرت صاحب الزمان، امام مهدی(عج) را پذیرفته است. از این‌رو، ملاک و معیار صحت عقاید شیعه، تولی به امام رضا(ع) و زیارت آن حضرتاست.

وی تصریح می‌کند: مرحوم آیت الله نخودکی می‌فرمودند: اگر کسی تنها یک بار به زیارت امام رضا(ع) مشرف شود در قیامت با صورت انسانی وارد محشر می‌شود، نه دیگر صورت‌ها و امام رضا(ع) از وی دست‌گیری می‌کند.

تعبیر پیامبر(ص) درباره امام رضا(ع)

حجت‌الاسلام علی‌پناه با اشاره به جایگاه والای امام رضا(ع) و فلسفه این مقامات، بیان می‌کند: پیامبر اکرم(ص) در تعبیری می‌فرمایند: چندی بعد پاره تنم را در خراسان به خاک می‌سپارند. حضرت رسول(ص) تعبیر پاره تن را در عالم برای دو تن به کار برده‌اند؛ نخست حضرت زهرا(س) و دیگری امام رضا(ع). دلیل آنکه این دو معصوم(ع) چنین خطابی گرفته‌اند آن است که بیشترین مواجهات را با انحرافات روزگار خود داشته‌اند؛ حضرت زهرا(س) با انحراف سقیفه مواجه شدند و امام رضا(ع) با انحرافات پیش از خود ازقبیل کیسانیه، زیدیه، واقفیه و... .

حق عظیم امام رضا(ع) بر گردن شیعه

این کارشناس مذهبی اضافه می‌کند: اگر امام رضا(ع) سفره این انحرافات همچون شیعیان سه امامی، هفت امامی و... را در تشیع برنمی‌چیدند مطمئناً تشیع یا نابود می‌شد یا در صورت حیات، به مخلوطی از این انحرافات تبدیل می‌شد، از این‌رو امام رضا(ع) این انحرافات را به زباله‌دان تاریخ ریختند و تشیع را از انحراف نجات دادند. حضرت ثامن‌الحجج(ع) حقی عظیم بر گردن شیعه دارند برای همین است که پیامبر(ص) ایشان را پاره تن خویش می‌نامند. جالب آنکه پیامبر(ص) در این روایت از واژه خراسان استفاده می‌کنند، خُر مخفف خورشید است خراسان یعنی خطه‌ای که با نور خورشید روشن می‌شود؛ شاید این تعبیر برای آن است که به اعتبار وجود خورشید ولایت، حضرت شمس‌الشموس(ع)، خراسان روشن شده است.

حجت‌الاسلام علی‌پناه با اشاره به آثار و برکات زیارت امام رضا(ع) تأکید می‌کند: پیامبر اکرم(ص) دو اثر عمیق برای زیارت امام رضا(ع) بیان می‌کنند و می‌فرمایند: هیچ غم‌زده‌ای نیست که به زیارت پسرم برود مگر آنکه خدا غم‌ها را از دلش بیرون می‌برد و هیچ گناهکاری به زیارت فرزندم نمی‌رود مگر اینکه خدا همه گناهانش را می‌بخشد. جا دارد در همه ایام و مناسبت‌های مقتضی به این زیارت اهتمام داشته باشیم چون در سایه آن، آثار و برکاتی برای زائر حاصل می‌شود که در هیچ زیارت دیگری وجود ندارد. این هم از سعادت ملت ایران است که با مرقد نورانی امام رضا(ع) همجوار هستیم. به تعبیر امام خمینی(ره) جا دارد خراسان پایتخت ایران باشد چون همه ما در پرتو برکات و عنایاتی هستیم و بلایایی در سایه این همجواری از ما دور می‌شود که خود از آن بی‌خبریم!

بعد منزل نبوَد در سفر روحانی

وی درباره کیفیت زیارت امام رضا(ع) در شرایط کرونایی و محدودیت‌های ناشی از آن، بیان می‌کند: امام صادق(ع) فرمودند: قبرهای ما در دل‌های شیعیان ماست... یعنی هر جا دل شیعه متوجه ائمه(ع) شود حرم ایشان در دل آن‌ها تداعی می‌شود. گرچه زیارت از نزدیک هم فضائل و آثار خاص خود را دارد اما با توجه به شرایط موجود، مهم آن است از یاد حضرت ثامن‌الحجج(ع) غافل نباشیم و بدانیم بر خوان نعمت چه کسی نشسته‌ایم. گاهی یک سلام از راه دور اما باتوجه، تأثیری بیشتر از زیارت نزدیک و بدون توجه دارد.

چرا امام هشتم(ع ) را رضا می‌خوانیم؟

حجت‌الاسلام علی‌پناه با اشاره به شهرت امام هشتم(ع) به رضا و چرایی این شهرت، می‌گوید: در بین القاب امام هشتم(ع) مشهورترینشان «رضا» است تا جایی که مردم ایشان را با این لقب نام می‌برند در حالی که نام حضرت(ع)، «علی» است. مقام رضا به اراده الهی در وجود مقدس امام هشتم(ع) ظهور کرده است یعنی در عالم کسی از دیگری راضی نمی‌شود و خالق از بنده  خود رضا نمی‌شود مگر به وساطت امام رضا(ع)!

این کارشناس مذهبی ادامه می‌دهد: مقام رضا یعنی انسان به کل مقدرات الهی راضی باشد. گاهی در مواجهه با مصیبت عصبانی می‌شویم اما به احترام خدا سکوت می‌کنیم اما مقام رضا آن است که در گودال قتلگاه و پس از آن همه مصیبت، عرضه بداری: «الهی رضاً برضاکَ»؛ به گفته شاعر «من از درمان و درد و وصل و هجران/ پسندم آنچه را جانان پسندد». این مقام بسیار بلندمرتبه است و به آسانی بدست نمی‌آید اما شرط نخست در دستیابی به آن، این است بدانیم دنیا تفرجگاه ما نیست و خدا بنا دارد ما را در عالم با مصائب و مشکلات محک بزند، چون تا محک نخوریم نمره ما مشخص و حجت بر ما تمام نمی‌شود و بندگان صالح مشخص نخواهند شد.

وی تأکید می‌کند: البته کم‌کاری و سستی‌های خودمان را نباید پای امتحان الهی بگذاریم اما انسان باوجود همه دقت‌ها و مراقبت‌ها باز هم به بلایای دنیایی مبتلا می‌شود و باید بداند تحت امتحان است. کسی که تحت امتحان است با مصیبت‌ها از مدار بندگی خدا خارج و ناامید نمی‌شود. اگر از پنجره قرآن دنیا را بنگریم شیطان در مصیبت‌ها ایمان ما را به تاراج نمی‌برد و بر ما مسلط نمی‌شود. باید بدانیم دنیا جای خوشی نیست و تا دنیا هست این آزمون‌ها هم هستند.

حجت‌الاسلام علی‌پناه با بیان اینکه زیارت باید زائر را شبیه امام(ع) کند، می‌گوید: امروز جامعه نیازمند رأفت امام رضایی است؛ مرحوم علامه طباطبایی(ره) می‌فرمودند: همه ائمه(ع) رئوف هستند اما رأفت امام رضا(ع) برای ما ملموس است.

ما به عنوان محب و زائر و شیعه امام رضا(ع) باید به گونه‌ای عمل کنیم که رأفت و مهربانی ما برای دوستان و محبانِ گرفتار امیرالمؤمنین(ع) قابل درک و ملموس باشد مثل امام رضا(ع) که محبتشان را به مردم می‌رساندند. باید اگر کسی در اطراف ما گرفتار است به عنوان شیعه امام رضا(ع) به کمک او برویم، به گفته یکی از استادان در مکتب اهل بیت(ع) و امام رضا(ع)، «به من چه» و «به تو چه» نداریم! نمی‌شود شیعه پرورش یافته امام رضا(ع) باشیم اما نسبت به گرفتاری اطرافیان و دیگران دغدغه‌مند نباشیم. رسول خدا(ص) فرمودند: به من ایمان نیاورده آن که شب سیر می‌خوابد در حالی که اطرافیانش سر گرسنه بر بالین می‌گذارند.

این سخنران مذهبی می‌افزاید: باید در حد توان کمک کنیم و اجازه دهیم رأفت امام رضا(ع) در دل ما تأثیر بگذارد و ما را هم به آرامش و مهربانی برساند طوری که مردم در اطراف ما احساس آرامش کنند. حضرت سیدالشهدا(ع) می‌فرمایند: اگر کسی یک نفر را در دنیا شاد کند خدا در دنیا و آخرت او را شاد می‌کند و گره از کارش می‌گشاید. گره‌گشایی از دیگران آثار دنیوی و اخروی عجیبی دارد به طوری که در روایات است انسان وقتی با این آثار در آخرت مواجه می‌شود حسرت می‌خورد که چرا در دنیا بیشتر به کار مردم رسیدگی نکرده است؟!

توصیه امام رضا(ع) به جوادالائمه(ع)

حجت‌الاسلام علی‌پناه در ادامه با اشاره به اهتمام امام رضا(ع) به گره‌گشایی از خلق، بیان می‌کند: امام رضا(ع) در نامه به فرزندشان جوادالائمه(ع) می‌نویسند: «ای پسرم، به من خبر رسیده خدمتکاران تو را از در کوچک خانه بیرون می‌‏برند، زیرا بخل دارند از ناحیه تو خیری به کسی برسد. تو را به حقی که بر گردنت دارم، هنگام وارد شدن به خانه و خارج شدن، از در بزرگ رفت و آمد کن و همراه خود طلا و نقره فراوان بردار و به هر کس که از تو درخواست کرد عطا کن‌... می‌‏خواهم خداوند در پرتو انفاق، مقامت را بالا برد. پس ببخش و انفاق کن و جز از خدا مترس». این دستور اخلاقی مهم و مؤثر است که باید به آن توجه شود، آن‌ها که خود را مرید امام رضا(ع) می‌دانند نباید از رفت و آمد با گرفتاران عار داشته باشند و دربرابر مشکلات گرفتاران بی‌تفاوت باشند؛ آن‌ها که شرایط دارند باید به دستور امام رضا(ع) عمل کنند.

وی در پایان خاطرنشان می‌کند: قدر نعمت همجواری با امام رضا(ع) را بدانیم. می‌توانیم با کمی قناعت و صرفه‌جویی بدون ویزا و منت کشیدن هرازگاهی خود را در مدار این فیض قرار دهیم. خدا می‌داند از این زیارت چه فیضی